Dijital Pazarlama konularıyla ilgili yoğun paylaşımlar yaptığım dönemde Gamification Nedir? başlıklı yazıyı paylaşarak Gamification kavramının tanımını yapmaya ve örnek uygulamalara yer vermeye çalışmıştım. Oyunlaştırma (gamification) kavramını ve oyunlarla farkını anlamak için oyun kavramına biraz daha değinmemiz gerekiyor. Bu yazıda “Oyun Nedir?” sorusuna yanıtlar arayacağız.
Bu aralar Çok Satanlar bölümünde eminim Yuval Noah Harari adlı yazarın Sapiens – A Brief History of Humankind (Hayvanlardan Tanrılara – Sapiens) adlı kitabına denk gelmişsinizdir. Peki Homo Ludens kitabını ya da kavramını hiç duydunuz mu?
Hollandalı tarihçi Johan Huizinga, insanoğlunun varolduğundan bu yana onunla varolan tek şey “oyun” olmuştur der. Homo Ludens kitabında kültürü oluşturan şeyin “oyun” olduğunu söyler. Huizinga, oyunların insan dilinin ilk alfabesi olduğunu, bebeklerin konuşmaya başlamadan önce oyun oynamaya başladıklarını söyler.
Türk Dil Kurumu (TDK) oyun kavramını “Yetenek ve zekâ geliştirici, belli kuralları olan, iyi vakit geçirmeye yarayan eğlence.” olarak tanımlar.
Vikipedi‘de geçen bir tanımsa şöyledir. “Oyun, genellikle boş vakitleri değerlendirmek için yapılan eğlendirici ve bazen de öğretici faaliyet.”
Wittgenstein dil sınırlıdır der ve oyunun tarif edilemeyeceğini savunur. Yukarıda yer verdiğim tüm tanımlar oyunu kısmen açıklıyor olsa da hala Play ile Game arasındaki farkı belirtmek için yeterli değiller. İngilizce’de yer alan “Play” ve “Game” kelimelerinin ikisi de Türkçe’de “oyun” olarak kullanıldığından sıklıkla birbirine karıştırılmaktadır. Bu kelimelerin köklerine baktığımızda da farklı olduklarını görmemiz mümkün. Play kelimesi Paidia’dan gelirken; Game ise Ludus’tan gelmektedir.
Ercan Altuğ Yılmaz gamification sunumlarında bu iki kavramın farklılığını şu şekilde açıklamaya çalışır.
Yukarıdaki resimde soldaki oyuncu kendi kurallarına göre serbest bir şekilde oynuyor. Play kavramında bir sınır ya da kural setleri yoktur, serbestçe oynanan oyunlardır. Sağdaki ise kuralları belirlenmiş, rekabet içeren, sıralı oynanan bir oyun oynuyor. Bunlara ise Game deniyor. Yani kısaca Play’de belirli kurallar yokken; Game’de kuralların olduğunu söyleyebiliriz.
Ercan Altuğ Yılmaz’ın Oyunlaştırma kitabında game için yer verdiği iki tanım şöyledir.
- Oyun, bir ortamda oyuncuların belli kurallar çerçevesinde yarıştıkları, sonuçları kazanma ve kaybetme olarak var olan, altyapısında motivasyon olan, oyuncuların geri bildirimlerle aksiyon almalarını sağlayan sistemlerdir.
- Oyun, kendi başına kapalı ve kuralları belirlenmiş bir sistemde insanların eğlenmesi, sosyalleşmesi ve öğrenmesi gibi amaçları, belli hedefleri ve kazanma ile kaybetme gibi sonuçları olan bir uygulamadır.
Bernard Suits de game kavramını şu şekilde tanımlar. “Oyun, gereksiz bazı engelleri göze alıp bunları gönüllü olarak aşmaktır. Amacı ve kuralları vardır.”
